Grondstoffen
de hop
In Sint-Martens-Bodegem is nog één hoppeteler actief. Jean De Wael is de laatste Bodegemnaar die nog aan hopteelt doet. Hij heeft twee velden in de Ternatstraat, dichtbij het dorpsplein van Bodegem, en één in de Vliet in Sint-Ulriks-Kapelle, samen goed voor 1,5 hectare.
In Sint-Martens-Bodegem werd ook in 2013 De Orde van de groene bel opgericht, een vereniging van hopminnende mensen die als vrijwilligers elke meimaand opnieuw de handen uit de mouwen steken om de laatste hoppeboer in Sint-Martens-Bodegem te helpen bij de arbeidsintensieve kweek van deze snelgroeiende plant.
De Orde van de Groene Bel wil de hopcultuur in het Pajottenland ondersteunen en bewaren. De Groene Bel is de naam van een oude hopsoort uit de streek.
De Orde van de groene bel stelt zich eveneens tot doel om de lokaal geteelde hop meer bekendheid te geven, onder meer via de Hoppraline van chocolatier Valentino en de Hopkaas die wordt geproduceerd door het Neerhof. En uiteraard zijn in het voorjaar de verse hoppescheuten niet te versmaden . Deze zijn bedoeld voor restaurants waar het een echte delicatesse is.
Meer info over de Orde van de Groene Bel vind je hier.
tip voor leerkrachten:
de hop van wortel tot bel – lesfiche en werkblad
hop verwerken – lesfiche en werkblad
Huisje Mostinckx
Aan het dorpsplein van Sint-Martens-Bodegem vind je Huisje Mostincx, een hoeve inclusief hoppeschuur en lemen huisje. Huisje Mostincks staat op de lijst van onroerend erfgoed en een bezoek loont de moeite. Van april tot en met oktober is het huisje op zondag open voor het grote publiek. Bezoekers maken kennis met het rijke verleden van de hopcultuur en kunnen hier even verpozen voor, tijdens of na de Hoppewandeling. Meer info over het huisje vind je hier.
over het telen van hop
Hop of hoppe (Humulus Lupulus) is de langste kruidachtige klimplant uit onze flora die meer dan 20 jaar oud kan worden. Ze overwintert met behulp van een wortelstok waaruit elke lente nieuwe stengels groeien. Ze behoort tot de familie van de hennepachtigen. De vrouwelijke en de mannelijke bloemen komen op verschillende planten voor (tweeslachtige plant) en maken gebruik van de wind voor bestuiving. Het zijn uitsluitend de onbevruchte hopbellen van de vrouwelijke hopplant die als grondstof worden gebruikt bij de bereiding van bier. Deze bevatten een geel poeder (hopmeel) of lupuline dat aan bier een bittere smaak verleent en tevens dienst doet als natuurlijk bewaarmiddel.
het ganse jaar door
De wortelstok kan in de maanden december en januari genieten van de winterrust.
Begin februari worden de overblijfselen van de plant van vorig jaar afgereden en wordt het veld klaargemaakt voor een nieuw seizoen. De hopdraad wordt vanuit de hopkooi bovenaan bevestigd aan de langsdraden en onderaan met een grondhaak vastgemaakt.
Heel vroeg in het voorjaar ontstaan scheuten aan de wortelstokken. Daar er slecht drie à vier scheuten per wortelstok mogen doorgroeien, moeten de overige handmatig worden verwijderd. Deze hopscheuten zijn een heerlijke delicatesse en vind je overal in de plaatselijke horeca.
In maart en april worden de scheuten manueel rond een hopdraad gewonden.
Eind juni, begin juli zijn deze rechtswindende (met de zon mee) scheuten gegroeid tot een hoogte van ongeveer 7 meter met een groeisnelheid van gemiddeld 10 cm per dag; in gunstige omstandigheden zijn 25-30 cm per dag geen uitzondering. De onderste bladeren worden verwijderd.
Begin juli begint de bloei en moeten de planten regelmatig besproeid en bevloeid worden. Hop is zeer gevoelig voor valse meeldauw (witziekte), bladluizen, rode spin en de hopplaag. Gelukkig krijgt elke teler ook een beetje hulp van insectenetende vogels en lieveheersbeestjes.
Eind augustus, begin september zijn de hopbellen rijp voor de pluk. Tot eind de jaren vijftig werden de hopbellen met de hand geplukt, tegenwoordig gebeurt dit machinaal. Een speciale machine snijdt de ranken af in het hopveld; deze worden op een platte kar verzameld en naar het hopbedrijf gebracht.
afzet van de Belgische hop
het brouwen van bier
De hop wordt voor 95% gebruikt bij het brouwen van bier. Bier wordt verkregen door een alcoholische gisting van ‘wort’. Dit is een mengsel bereid uit zetmeelhoudende grondstoffen (gerst), hop en water. Per 100 liter bier wordt ongeveer 100 à 300 gram hop gebruikt, naargelang het soort bier.
cosmetica en farmacie
Hop wordt sinds mensenheugenis toegepast in de traditionele geneeskunde, vooral omwille van zijn kalmerende en slaapverwekkende eigenschappen. Omwille van deze eigenschappen wordt hop ook gebruikt in zepen en shampoos.
decoratie
Hopranken worden gebruikt als decoratie in huis. In de kerstperiode kunnen piramides uit hopranken een alternatief zijn voor de traditionele kerstboom.
gastronomie
Al lang worden hoppescheuten als een gastronomische delicatesse beschouwd. De scheuten zijn slechts een korte periode in het jaar verkrijgbaar, vooral in de maanden maart en april. De arbeidsbehoefte voor de teelt van hopscheuten is aanzienlijk, wat de oorzaak is van een beperkte opbrengst en een hoge kostprijs.